Waarom is inclusief onderzoek belangrijk?

Nieuw beleid in zorg en welzijn baseert zich op onderzoeksresultaten. Maar wat als dat onderzoek bewust of onbewust mensen uitsluit? Biedt het dan wel een goede basis voor beleid? Voor wie gelden de resultaten dan? Uitsluiting van kwetsbare groepen bij onderzoek heeft gevolgen voor je onderzoeksvraag. Ook de onderzoeksmethode die je kiest kan leiden tot uitsluiting. Door bijvoorbeeld alleen een Nederlandstalige vragenlijst te verspreiden, neem je grote groepen mensen in Nederland niet mee.

Door te zoeken naar de juiste onderzoeksvragen en een passende onderzoeksmethode laat je ieders perspectief meetellen in je resultaten. Zo krijg je een beter beeld van de werkelijkheid en geef je álle mensen een stem. Daarmee draag je bij aan zorg- en welzijnsvoorzieningen waar iedereen van profiteert.

Hoogleraar Maria van den Muijsenbergh vertelt waarom inclusief onderzoek nodig is op en wat het inhoudt:

Hulpmiddelen inclusief onderzoek

Webinars. Een reeks webinars over inclusieve wetenschap en inclusief onderzoek:

• Webinar 1: inclusief in alle fases van je onderzoek
• Webinar 2: bereiken en betrekken
• Webinar 3: begrijpelijke patiëntinformatie, toestemmingsformulieren en vragenlijsten

Begrijpelijke formulieren. Goede voorbeelden van informatiebrieven en toestemmingsverklaringen die gebruikt zijn in ander (niet-WMO-plichtig) onderzoek vind je hier:

• Eenvoudig en begrijpelijk patïentinformatieformulier (PIF)
• Eenvoudig en begrijpelijk toestemmingsformulier (IC)

Begrijpelijke vragenlijst:

• Hier kun je je huidige vragenlijst checken: de sneltest vragenlijsten.
• In deze infosheet vertellen we je hoe je jouw vragenlijsten voor iedereen toegankelijk maakt en houdt.

Werven respondenten

• In dit beeldverhaal vertellen we over Sara. Zij doet mee aan onderzoek. Hoe dat werkt, en wat haar te wachten staat, vertellen we in dit boekje. Dit beeldverhaal kun je gebruiken om mensen te werven voor je onderzoek.

Inclusief in alle fasen van onderzoek

Het gebruik van enkel een begrijpelijke vragenlijst is nog geen inclusief onderzoek. In alle fasen van onderzoek is het belangrijk om na te denken over inclusie. Kijk de webinar terug over inclusief zijn in alle fasen van onderzoek. De sheets die gepresenteerd werden in de webinar vind je hier.

De volgende tips kunnen tot inspiratie dienen om iedere fase van jouw onderzoek inclusief te maken.

1. Kennisagenda opstellen

Bij het opstellen van de kennisagenda is het van belang om degenen om wie het onderzoek gaat er ook bij te betrekken. Op deze manier kom je achter kennisvragen waar je zelf wellicht niet aan hebt gedacht of geen prioriteit aan hebt gegeven. Bij de pagina met veelgestelde vragen lees je hoe je dat doet.

2. Projectidee schrijven

Voorbeeld: Voorafgaand aan het indienen van een projectidee bij een financier kun je een focusgroep houden met de mensen zelf of hun vertegenwoordigers. Een focusgroep draagt bij aan het opbouwen van een vertrouwensband, verbinding en contact. Zo kun je ophalen wat er speelt en leeft (inhoud), maar ook welke onderzoeksmethode goed past en welke acties het meeste bijdragen aan de inclusie van je onderzoek. Je komt er zo bijvoorbeeld achter dat jonge moeders niet naar een focusgroep zullen komen als de kinderen niet mee kunnen of er geen kinderopvang wordt georganiseerd of gefaciliteerd.

3. Onderzoeksopzet

Bij het kiezen van je onderzoeksopzet is het belangrijk om te kijken welke methode je gaat gebruiken om je onderzoeksvraag te beantwoorden. Is het echt nodig een vragenlijstonderzoek te doen, zorg dan dat je niet alleen de vragenlijst vertaalt in begrijpelijke taal. Controleer ook de culturele betekenissen van woorden en of woorden gepast en relevant zijn voor je respondenten.

Is een kwalitatieve methode gewenst? Kies dan bijvoorbeeld voor een participatieve onderzoeksmethode of methoden waar vertegenwoordigers uit de doelgroep meedoen als co-onderzoeker.

4. Projectaanvraag schrijven

Bij het schrijven van een projectaanvraag is het van belang ook te omschrijven hoe je aan inclusie hebt gedacht. Hierover volgen later voorbeelden.

5. Werving respondenten

Aandachtspunten voor werving respondenten zijn:

• Werven op een vindplek waar respondenten sowieso al komen
• Flyers en mondelinge communicatie op maat
• Inclusief beeld
• Persoonlijk uitnodigen
• Informele benadering (sleutelpersonen)
• Checken of iemand tot de doelgroep behoort (indicatie schoolachtergrond: <MBO2 of <10 jaar naar school).

Goed voorbeeld: In een onderzoek naar roken onder zwangere vrouwen lukte het niet om deze te werven. De onderzoeker is op zoek gegaan naar de plek waar vrouwen vaak komen. De onderzoeker is naar winkelcentrum gegaan en heeft daar rokende zwangere vrouwen aangesproken of ze mee wilde doen aan het onderzoek.

Je kan de mensen om wie het gaat op verschillende niveaus laten meedoen in je onderzoek. Kijk op participatiekompas.nl voor meer informatie.

6. Dataverzameling

Tijdens dataverzameling is het belangrijk om aan inclusie te denken. Ook zijn de volgende vaardigheden van de onderzoekers belangrijk:

• Luisteren
• Inlevingsvermogen
• De waarde van ervaringsdeskundigheid (h)erkennen
• Netwerken en bereid zijn dat netwerk uit te breiden
• Begrijpelijk communiceren zonder onderzoeksjargon

7. Data-analyse

Bij het analyseren van je data is het van belang na te denken of je dit wel inclusief doet. Hierover volgen later voorbeelden.

8. Rapportage en disseminatie

Doe in je rapportage recht aan inclusie:

• Laat zien of het wel of niet is gelukt inclusief te zijn en wees er eerlijk over
• Zorg dat er geen verkeerde conclusies in staan
• Houd er bij rapportage en disseminatie rekening mee dat iedereen je onderzoeksresultaten kan begrijpen. Er zijn mooie voorbeelden beschikbaar, zoals hoogleraar Maria van Muijsenbergh, die een begrijpelijke versie maakte van haar oratie.

Contact

Wil je advies, neem dan contact op met een van onze adviseurs, via onderzoek@pharos.nl.